Жаахан мөрөөдлөө...

Өчигдөр “электрон жаалын илтгэл”-ийг сонсоод нэг тэнэгдүүч юм шиг бодол төрөөд. Дахиад улирдийн билүү гэж хэхэ. Хэрвээ үнэн бол ч үргэлж “наад сургуулиа төгсөх болоогүйюу, насаараа сурах нь ээ” гэж янз бүрээр хатгадаг гэрийнхний нүд нь орой дээрээ гарах байхдаа...Би яахавдээ анх оюутны амьдралд хөл тавихдаа хүссэн сургуулийнхаа хуваарьт хүрээгүйн улмаас нүдэнд дулаахан харагдсан сургуулиа сонгоод үүнийхээ горыг амсан сургуулиа өөрчлөх гэж жил алдсан, дараа нь зорилгынхоо нэгийг ч гэсэн гүйцэлдүүлж гадагшаа сурлаа гэснээр дахин нэг жил зэргийг л манайхан их нарийн тооцоод байгаа юм шиг байгаан.
Угтаа бол; зөвхөн миний бодлоор, сургууль төгссөн гээд тоо, үсэгнүүд ярайсан хавтас сугавчилчих л юм бол хөп гээл сайхан ажлын байр өмнө буугаад ирэх юм шиг сэтгэж чаддаггүйма. Өөх ч биш булчирхай ч биш баймааргүй л байна.
Дээр ш дээ нэг курсийн таньдаг оюутан ирээд “англи хэл дээр 78% тавьчиж яаж засуулдийн билээ” гэхээр нь “засуулж яах гэжгаан?” гэтэл “төрийн албанд орно тиймээс бүх дүнгээ 78 байтугай 90-ээс дээш гаргамаар байна” гэдийн ёооё шууд л дотор муухай оргиж огиудас хүрсэн. Хэрвээ бид зөвхөн дүнгийн хойноос хөөцөлддөг, аливааг ойлгох бус цээжилдэг сэтгэхүйнээсээ салахгүйгээр “электрон жаалын илтгэл”-ийн уриа болох “ДЭЛХИЙН БОЛОВСРОЛЫГ МОНГОЛД БУС, МОНГОЛЫН БОЛОВСРОЛЫГ ДЭЛХИЙД” гэдэг биеллээ олно гэдэгт итгээд ч хэрэггүй байх аа.
Ус 100 градуст буцалдаг шиг л 100А авах хэмжээний шүүсийг нь шахаад гаргадаг болч...?

Ер нь хувь хүний төлөвшил бүр 0-5 насанд нь үндэс сууриа тавин бага ангийн боловсрол л хамгийн чухал гэж сүүлийн үед нэлээд сонслоо. Доор дурьдсан шиг арга замуудаар хүүхдээ хайрлавал таны үргэлжлэл таны л үргэлжлэл байх болно гэсэн.
Хажууд нь бай, үнэн зүрхнээсээ сонс, урамшуул, ойлго, үзэл бодлыг нь хүндэтгэ, тэднээс мөн суралц, уучлалт гуй, нээлттэй бай, хэтэрхий санаа бүү зов, аливаа зүйлийг чадна гэсэн чадавхид нь итгэ, өөрийн мөрөөдлийг хуваалц, түүнд гаргасан өөрийнхөө алдааг хүлээн зөвшөөр, эелдэгээр ярилц, тэднээр туслуул, тэдэнд уйлах болмж олго, тэдний талаар бахархалтайгаар ярь, тэд хүн болж төрөөд удаагүй гэдгийг санаж бай.

Дорнын зурхай

Өнөөдөр аргын тооллын "эдэн".
Цасан хучлагатай, мөсөн "тэр" өдөр.
Өдрийн наран өглөө мөсөн дээр дагзаараа савж унаснаар мандаж, орой ойчин барин хариснаар жаргана.
Энэ өдрийн сайн цаг нь машинууд тоормозлоод үл дийлэх халтиргааны оргил үе.
Хол газар яваар одогсод гутлынхаа уланд хаймар наавал зохилтой.
Ганцаараа гадуур явах, хол хол харайн гүйх үйлнээ учиргүй муу.
Хамт олноороо хөтлөлцөж алхах, галуун цуваагаар цувран явах, газар ширтэн овогнож явах үйлнээ өлзийтэй сайн.

Жич: ончтой бөгөөд инээдтэй болохоор оруулчлаа. Мессенжэрээр ирсэн юм өө. Өглөө бүр гарахдаа энэхүү зурхайгаа нэг харчихад элдэв муу зүйлээс ангид байх бөлгөө.

Товчхондоо...

Бодож байгаад “Ид шид ба бодит байдал” хэлэлцүүлэгт очиж сонслоо. Р. Амаржаргал “Сэхээтэн тэрслүү үзэлтэн үү?”, Э. Бат-Үүл “Оюун ухааны бослого”, Г. Эрдэнэбат “Homo Sovieticus буюу бидний сэтгэлгээний өв”, Т. Галбаатар “Шинжлэх ухаан ба бид”, Х. Тэмүүжин “Уламжлалт хүн ба иргэншсэн хүн” сэдвүүдийн дор тэднийг багахан танилцуулга хийсний дараа хэлэлцүүлэг голчлон өнөөх л "76 мангуу" гэх өнгө аястай өөртөө юм нааж авахаас илүү өрөөлөөс эсвэл бусдын аль л нэг алдааг харсан янзтай цэцэрхэх байдлаар үргэлжлэн үр дүнтэй эхлүүлсэн ч үр дүн гараагүй төгссөн. Мэдээж Э.Бат-Үүлийг шүүмжилсэн шиг ганцхан нийтлэл биччихээд "Философичид боссонгүй гэж хэлж болохгүй" гэдэг шиг саяны нэг удаагийн хэлэлцүүлгээр олон нийтийн сэтгэхүйг өөрчилнө гэж байхгүй л дээ. Зарим нэг хүмүүс хэлэлцүүлгийн зорилгыг ойлгоогүй мэт харагдсан.
Цаашид үргэлжлүүлэн зохион байгуулна тэр хэлэлцүүлгүүдэд харин нэг ч улс төрийн байр суурийг илэрхийлсэн илэрхийлмээр хүмүүсийг оролцуулахгүй, цэвэр жирийнээс дээгүүр сэтгэгчдийн мэтгэлцээн болгох хэрэгтэй юм байна, энэ удаагийнхад бүгд жирийн хүмүүс мөртлөө бүгд улстөрчид ирсэн байсан учраас хэмээн зохион байгуулагч Х.Тэмүүжин бухимдангуй хэлж байсан.
Дараа дараачийн жирийнээс дээгүүрхи хүмүүсийн яриаг нь сонсох гээл хүлээж байядаа.

Уншсан номын тойм-“Алсын хараа”

Л. Оюун-Эрдэнийн “Алсын хараа” хэмээх гайхалтай номыг уншаатлаа. Урд нь эрэлт ихтэй шилдэг ном гэдгийг сонсон номын дэлгүүрүүдээр барааг нь харж л байснаас дэлгээд суух зориг хүрэхгүй л өдийг хүрсэн бололтой. Уншаад онцолж авсан хэдхэн өгүүлбэрээрээ тойм хийх нь учир дутагдалтайг мэдэж байгаа ч санааг нь авсан та бүхэн унших сэдэл төрөх болов уу гэж бодсон юм.
1. “Амьдрал”: амьдрал бол урсан өнгөрч буй лаа биш, харин агшин төдийд гарт чинь баригдаж буй шидэт бамбар юм. Түүнийг хэн нэгэнд дамжуулан өгөхөөсөө өмнө чадах хэрээрээ дүрэлзүүл”. Английн зохиолч Бернард Шоу
2. “Алсын хараа”: энэ дэлхий дээр өрөвдмөөр амьдарсан хүмүүсийн дийлэнх нь хэдийгээр нүдээрээ хардаг байсан боловч алсын хараагаа зүрх сэтгэлээсээ олж хараагүй сохор байсанд оршино. Хеллен Кейлэр (энэ хүн өөрөө 7-хон насандаа хараагүй сонсголгүй болсон хэдий ч франц, латин, герман хэл сурч, 12 ном бичиж, 39 орноор аялан өөртэйгөө ижил хүмүүсийн төлөө ихийг бүтээсэн агуу хүн гэсэн)
3. “Шийдвэр”: шийдвэрийг эрс хурдан гаргаж түүндээ үнэнч байхын тулд:
• Өөртөө итгэлтэй байх
• Хариуцлагатай байх
• Агуу шийдвэр бүхэн төлөөс шаарддаг гэдгийг мэддэг байх.
Цаг тутам анхаарч явах 3 сэдэв:
1. Гомдол: бодит байдал төсөөлөл хоёрын зөрөлдөөнөөс үүсдэг сэтгэлзүйн асуудал учраас тээгээд явах ёсгүй зүйл.
2. Алтан баланс: юунд ч битгий гутар, юунд ч бүү бардамна учир нь маргааш юу болохыг бидний хэн нь ч мэдэхгүй. Ирээдүйг төлөвлөхдөө мөнх амьдрах мэт, хүмүүстэй харилцахдаа өнөөдөр амьд явах мэт сэтгэж амьдрах нь хамгийн үнэ цэнэтэй амьдрал.
3. Төвлөрөл: бүх хүчээ зориулж чадвал бүтэшгүй боломжгүй зүйлс гэж байдаггүй.
Цаг тутам өөрийгөө хөгжүүлэх 4 талбар:
1. Дотоод хүн
2. Боловсрол ба ур чадвар
3. Эрүүл мэнд
4. Санхүү
Хил хязгаараа тэлэн, ГЭРЭЛ болж амьдар!!!
дотнын анд минь.

180-90 хэм

Зохиолч Ц.Шүүдэрцэцэгийн “Сэтгэлийн анир” номын өгүүллэгүүдийн нэг болох “180 хэм”-р кино хийснийг үзлээ. Бодит амьдрал дээрхи эмэгтэйчүүдийн гүйцэтгэдэг үүрэг хариуцлагыг яг эсрэгээр нь Баатар гэгч эрэгтэйн дүрээр оновчтой харуулсан байдал гайхалтай. Тийм л байдаг учраас нийгэмд эзэлж буй байр суурь, гүйцэтгэх үүрэг, оролцоогоороо эмэгтэйчүүд эрэгтэйчүүдээс сул дорой, чадваргүй юм шиг харагддаг түүнийг нь ч бүр нэг хүлээн зөвшөөрөөд зүйр цэцэн үг хүртэл бий болсон мэт “эмэгтэй хүний үс нь урт, ухаан нь богино”. Гэтэл хэрвээ давхар давхар амьдралын ачааг хууль мэт нуруундаа үүрэхгүйгээр байвал хэнээс ч дутахгүй гэдгээ эмэгтэйчүүд мэдрэх болсноор, нөгөөтэйгүүр үүнийг нь хүлээн зөвшөөрч чадахгүй эрэгтэйчүүд “эр муу ч эмийн дээр” гэдэг зарчмаа баримтлаад байхаар үл ойлголцол үүсэн одоо үед гэрлэлтийн нас оройтоод байна энэ нь цаашлаад арай хүний эрхийг хүндэлдэг өөрөөр ханддаг гэдгээр гадаадынхныг сонгосноор (миний ажигласнаар япон охидуудад өрнийхөн бол аймаар үнэ цэнэтэй) үндэсний аюулгүй байдлын асуудалд ч хүрч болзошгүй. Гэхдээ адгууснаас ялгарах гол зүйл болох оюун ухаан, хэл амаараа ярилцан тохиролцон зохицуулж болох л асуудал.
Энэхүү киног бүх хүмүүст бүр хосуудаар нь гэр бүлүүдээр нь суулгаж байгаад үзүүлэх юмсан гэсэн хүсэл төрсөн.
Жендер гэхээр л эрэгтэйчүүдийгээ доош нь хийгээл дээшээ гарах гэсэн үг биш ш дээ гол нь адилхан л алсын хараа, хүсэл зорилго, мөрөөдөлтэй учраас 180,150 бүр 110 ч биш яг 90 хэмийг л хэвшүүлэх оролдлого.

Жаргал зовлон

Ой мод шиг зовлон дундаас гээсэн сүх шиг жаргалыг
Олох гэж яваад нэг насаа бардаг
Олон зууны олон олон үеийнхэн
Олсноосоо олоогүй нь ихээ
Эх дэлхийн минь тансаг амьдрал дунд
Энэ их зовлон чухам хаанаас ундарнам бэ?
Элж улихдаг их түүхийн турш
Элдэв зовлон барагддаггүй юм уу?
Үгүй ээ, барагдах нь байтугай багассангүй
Үндсийг нь хүн өөрөө тарьж
Үр жимс мэт энэ зовлонгоо ургуулж, үржүүлж
Бие биендээ тараасаар байна.
Өөртөө дандаа дайсан болж
Өвчин зовлон санаачилна.
Р. Чойном

Хэхэ би юуч мэдкү гэнэ!

LOVE is the ingredient which creates and sustains relationships and interactions. It is the catalyst for change and development.

Өчигдөр орой хэдүүлээ телевизээ үзэн сууж байтал нэг нэвтрүүлэг гарч байнаа, баячуудын хүүхдүүдийн амьдрал хэрхэн өрнөдөг тухай л байх шиг байсан. Тэнд эгч дүү охидууд яаж зугаацдаг болон хайр сэтгэл, хардалт, нууц амраг нтэрийнх нь талаар өгүүлж байтал манай дүү хүү, эгч хоёр л "эд нар ер нь хайр гэдгийг мэддэг болов уу, эрчүүдийг бээлий шигээ сольдог ай мөн ч" гэсэн ярианд миний урт хошуу гэнэтхэн л "хүн өөрийгөө л мэдэж байгаа бол өөр хэн нэгэнд харьяалагдаад, хардуулаад байхдаа яадийнн" гэснээр халуухан мэтгэлцээн өрнөөдөхсөн. Дүү: найз залуу чинь өөр нэгэнтэй явж байвал тэгээд хардахгүйюу? Би: гүэ, хүн болж төрснийх хүссэнээ хийг л дээ, заавал яагаад ганцхан надад харъяалагдах ёстой гэж харин эхэндээ хайртай дуртай байсныг нэгэнт тийм хэмжээнд хүргэсэн бол өөртөө л буруугаа өгнө ө гэтэл яагаад ч тийм байдгүйн гэнээ. Тэр хоёрын надад ухуулж байгаагаар бол "гүй эээ хайртай л бол хэцүүдээ хэцүү харддаг л юм, юу ч үзээгүй байж дуугай бай" гэснээр өндөрлөсөн хэхэ би энэ тал дээр анхны мэдэгдэхүүнгүй байна гээд дүгнүүлцэн.

Сонголт хийх боломжууд

Бид өдөр тутмын амьдралдаа дараахь сонголтуудыг хийж чадна.
Хэн нэгнийг үзэн ядсанаас хайрласан нь дээр
Хэн нэгэн рүү хөмсөг зангидан харснаас инээмсэглэсэн нь дээр
Аливаа юмыг сүйтгэснээс бүтээн байгуулсан нь дээр
Аливаа үйлсийг дутуу орхисноос цөхрөшгүй зүтгэж үр дүнг нь үзсэн нь дээр
Хэн нэгэнтэй хов жив хөөцөлдсөнөөс хэн нэгнийг магтан сайшаасан нь дээр
Хэн нэгний сэтгэлийг шархлуулж явсанаас сэргээж баясгаж явсан нь дээр
Хэн нэгнээс аливааг харамлаж байснаас байгаагаараа тусалсан нь дээр
Аргаа баран цөхөрч сууснаас аргадан залбиран мөргөж суусан нь дээр
Харааж зүхэж сууснаас өршөөж уучилсан нь дээр.

Хүмүүн бид цаг ямагт шинэ боломжийг сонгох алхамуудтай тулгардаг.
Өнөөдөр л гэхэд та аль сонголтыг нь хийх боломжтой байна даа?

Бүхнийг өөрчлөхийн тулд өөртөө итгэлээ...

Энэ хэд хоногийн амралтыг үнэнхүү 2010 оны бүтэн жилийн амралт болгохоор шийдсэний дүнд 100%-ийн биелэлттэйгээр дуусгаж байгаадаа сэтгэл сэргээд шинэ оныхоо төлөвлөгөө зорилтыг ой ухаандаа ургуулан далд ухамсартаа суулгамаар санагдлаа, энэ нь ч зөв л дөө. Энэ онд их сургуулиа төгсөж “оюутан” нэртэйгээ салах ёс гүйцэтгэх их хариуцлагын хугацаа өдөр хоногоор хорогдсоор л байгаа учраас хичээх л хэрэгтэй байхдаа... би гэхдээ сүүлийн үед их гутранги, урсгалаараа болчоод байсан шиг “заа тэгэж байгаад болно л биз, болохгүй бол болино л биз амь биш заяа биш...” гэсэн аястай яваад байтал ийм байдал сунжрахаараа их утгагүй болдгийг мэдэрлээ. Ямар нэгэн зүйлийн төлөө явж өөрийгөө ялж, өсөж дэвжиж боловсрох нь л сэтгэл хангалуун хоног өдрийг өнгөрөөх утга учир минь байсан учраас энэхүү салхинд хөөгдсөн хамхуулын төрхөөсөө салж их далайн урсгал сөрөн сөрөн хэзээ ч эцэж цуцахгүй, их давалгаанд залуураа ч алдахгүй мэт зүтгэх арга барил руугаа буцаж байнадаа. Ц. Оюунгэрэл гуайн хэлдэг шиг ихэнх зүйл маань against all odds байсан ч өдий хүрсэндээ өөрийгөө хааяа онгироож цаашид ч илүү энэ хэмжээнд хүрэх боломжтой, тэгэх ч юм шиг найдвар тавьдаг ойр дотныхныхоо итгэлийг алдахгүй байх нь яалтчгүй зөв сонголтоо. Оюутан болсны гол утга учир нь наанадаж 4 зүйлийг л олох юм гэсэн. Өөрийгөө, эрдэм ном, найз нөхөд, хайр. Нэг бодоход бүгдийнх нь зах зухыг үзсэн ч юм шиг, дахиад тунгаахад юуг нь ч мэдээгүй ч байх шиг л санагдах юм.
Юутай ч 2010 оныг өөрийнхөө бүх зүйлийн шатахуун түлшийг хязгааргүй аялсан ч дуусахааргүйгээр цэнэглэн хөдөллөө.

Монгол Улсын Үндэсний Аюулгүй Байдалд тулгамдаж буй асуудал

Монгол Улсын Үндэсний Аюулгүй Байдалд тулгамдаж буй цаашид тулгарч болох аюул гэвэл та нар юуг хамгийн түрүүнд нэрлэх вэ?
GansukhB @chimedee Оюуны хоосрол, эд мөнгө, харийхныг шүтэх үзэл... энэ хэдээс шалтгаалаад цаашаа бусад нь гарч ирнэ
Amidarnaa @chimedee Гадаадууд олноороо монгол орж ирэх нь үндэсний аюулгүй байдалд халтай.
Mandakh @chimedee Хүнсний аюулгүй байдал.
Та нарын үзэл бодолтой санал нийлж байна а.
Мөн өдий хүртлээ дуулж сонссон мэдсэн мэдээллүүддээ жаахан тунгаалт хийгээд жирийн л нэг оюутныхаа хэмжээнд бодож явдаг зүйлсээ бичихийг хүслээ. Түүнээс биш олон төрлийн судалгаа шинжилгээний материал дурдаад мэдэмхийрмээргүй байна. Гол нь ийнхүү санаагаа илэрхийлэх шийдвэр маань миний “ХУВЬ ХҮН”,өөрөө өөрийгөө мэдэх зарчмаас үүдэлтэй юм л даа. Хэнээс ч хараат бус тэнгэрт дүүлэх шувуу мэт эрх чөлөөтэй байна гэдэг бол миний бодлоор хамгийн чухал зүйл иргэн хүний хувьд ч мөн улс орны хэмжээнд ч тэр. 1990 оноос өмнөх байдлыг ардчиллын алтан хараацайнуудын нэг Монгол Улсын баатар Э.Бат-Үүл гуай ярихдаа “Зөвлөлтийн нөлөөнд 70-аад жил эрх чөлөөгүй байснаар бидний алдагдсан үе гэхдээ бүх зүйлс бараг л ирээдүйн амьдрал ажил нь хүртэл тов тодорхой байсан болохоор толгойгоо ачааллахгүй л бол хоосон хонох дүрэмтэй зах зээл ардчиллын өнөө үед хааяа тэр бэлэнчлэх үеэ дурсан санаад байдаг юм” гэж хошигнож байсан. Бид одоо энэхүү өндөрлөгөөс түүх рүүгээ эргэн хараад сайн,муу гэж хэлэх ч эрхгүй хүмүүс. Тухайн үед ямар ч сонголтгүй байсан. Харин азаар тохироо бүрдсэний улмаас ардчиллын салхи үлээснээр хувь хүний эрх чөлөө, чөлөөт нийгэм, ил тод байдал, өрсөлдөөнд зах зээл зэрэг дотооддоо,1992 онд УИХ-аас Монгол Улсын шинэ Үндсэн хууль болон 1994 онд “Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал”,”Гадаад бодлогын үзэл баримтлал”-ыг бодлогын түвшинд баталж гаргаснаар манай улс дэлхий дахинд нээлттэй, дэлхий дахин ч бидэнд нээлттэй болж гадааддаа, хамгийн гол нь, манай улсын үндэсний аюулгүй байдал, гадаад харилцаа талаасаа урьд өмнөхөөсөө илүү бат бэх суурь, эрүүл саруул хөрстэй болсон явдал юм. Ийнхүү гадаад дотоод талаасаа ямар ч дарамт хавчлагагүй болсон өнөө цагт бидний аюулгүй байдалд тулгараад байгаа асуудал бол чадваргүйгээсээ болоод боловсролгүй ядуу байна. Хамгийн сүүлийн үеийн байдлаар (2008) Монгол Улсын нийт хүн амын 35,2% нь ядуу, нэн ядуу амьдарч байна. Энэ хэмжээг 5 жилийн өмнөхтэй харьцуулах юм бол 0,8%-р л буурсан боловч нийт хүн амын хоорондох баян хоосны ялгаа нэмэгдсэн үзүүлэлттэй гарсан гэж байгаа. Бидний ихэнх нь ийм боломжгүйн улмаас л тэдний хүний дайтай амьдрах гэсэн хүсэл, санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэх тэмүүлэл нь болох бүтэхгүй шийдвэрт хүргээд байна. Мөн нэг гишүүн хүний хэлснийг саналаа: “бид санаатайгаар алдаа гаргадаггүй юм ш дээ гол нь мэдэхгүйгээсээ санаандгүй алдаа маш их гаргадаг (80%), мэдлэггүйгээсээ л балардаг.”
Аз болоход манай орон уул уурхайн ашигт малтмалаар нэн баялаг. Урьдчилсан байдлаар хайгуул хийж, нөөц нь тодорхойлогдсон орд газар 600 гаруй байгаагаас УИХ-аас 2007 онд стратегийн ач холбогдол бүхий орд газрын жагсаалтыг батлахад эхний ээлжинд 15 орд энэ жагсаалтад багтан,цаашид ч ийм стратегийн ач холбогдолтой ордын тоо болон төрөл улам нэмэгдэх төлөвтэй гэсэн байх юм. Үүнээс урьдчилсан байдлаар 36 сая тонн зэс, 45 сая унц алтны нөөц бүхий, тэр нь улам нэмэгдэн баяжих төлөвтэй Оюутолгойн ордыг ашиглах гэрээг 6 жил дуншсаны эцэст 2009 онд багтаан баталлаа.Тус ордыг ашиглалтад оруулснаар урьдчилсан тооцоогоор улсын төсөвт жилдээ 1,5 тэрбум ам.долларын орлого орж, ДНБ 34,3 хувиар өсч, экспортын хэмжээ багаар бодоход хоёр дахин нэмэгдэж, шууд болон шууд бус ажлын байр 6000-10000-аар нэмэгдэх төлөвтэй гэж байгаа боловч ийм газар өөдтэй ажлыг нь хийх гэхэд шаардлагад нь нийцэх ажилчид олдохгүй учраас аргагүйн эрхэнд гадныхныг царай алдаж мөнгөөр зодно. Тиймээс санаснаар болдогсон бол гадаадад сурч боловсорсон бүх иргэдээ импортлоод, харин сурч мэдээд эргэн ирэх хүсэл зорилготой залуусыг экспортлох арга хэмжээг л түргэвчлэмээр.
Мэдлэг хичнээн их байна
Баялаг төчнөөн бага байна (Япон)
Мэдлэг хэдий чинээ бага байна
Баялаг төдий чинээ их байна (Монгол)